.
Ks. dr Jan Siedlarz
Organizacja Akcji Katolickiej dziś
Wprowadzenie
Idea Akcji Katolickiej rzucona na początku naszego stulecia przez Ojca św. Piusa X. a zrealizowana przez jego następcę Piusa XI., który powołał ją formalnie do istnienia, stanowiła odpowiedź Kościoła na wyzwanie, jakie niosła ze sobą sekularyzacja życia, będąca owocem zafascynowania możliwościami nauki i techniki oraz skutkiem racjonalizmu, wrogo nastawionego do Kościoła. Konieczność mobilizacji wiernych świeckich do obrony Kościoła stała się zatem potrzebą chwili a jej konkretną formą Akcja Katolicka, w której odnaleźli swoje miejsce ludzie, którym dobro Kościoła leżało na sercu a możliwość zorganizowanego działania dawała sposobność skuteczniejszego przeciwstawiania się temu wszystkiemu, co mogło i stanowiło zagrożenie dla Kościoła.
Sytuacja dzisiejsza pod wieloma względami przypomina czasy początków stulecia. Sekularyzacja życia nie tylko nie ustała, ale zdaje się obejmować coraz większe kręgi ludzi, którzy przyjmują styl życia „jakby Boga nie było”, kwestionując wszelkie normy moralne. Również wśród tych, którzy przyznają się do wiary i Kościoła, coraz więcej jest takich, którzy traktują wybiórczo zasady chrześcijańskiego życia, co daje się wyraĽnie stwierdzić w rozbieżności między życiem praktycznym a wiarą, w lansowaniu bliskiej duchowi liberalizmu tezy, że wiara jest tylko i wyłącznie sprawą prywatną oraz w konsekwentnie lansowaną na różne sposoby modą „nie obnoszenia się ze swoją wiarą” a więc swoistego zamknięcia jej w obrębie murów kościelnych czy ewentualnie „w czterech ścianach” własnego mieszkania.
Idea powołania na nowo do życia Akcji Katolickiej w Polsce, po przeszło pięćdziesięcioletniej przerwie spowodowanej wojną a następnie panowaniem systemu wykluczającego istnienie formalnie zorganizowanego apostolstwa, jest naglącą potrzebą chwili.
Bezpośrednim impulsem reaktywowania a raczej ponownego powołania do życia Akcji Katolickiej w Polsce stała się wypowiedź Ojca Św. Jana Pawła II. skierowana do Biskupów Polskich w czasie wizyty „ad limina” w Rzymie, w styczniu 1993 r. Ojciec św. powiedział wtedy: „Trzeba, aby polscy katolicy, którzy w okresie minionych lat próby dali tyle dowodów ofiarności i szczerego przywiązania do Kościoła, dzisiaj na progu nowej epoki historii naszej Ojczyzny z nowym zaangażowaniem przyjęli to Chrystusowe zaproszenie, by zajęli swoje miejsce, które im przysługuje na mocy sakramentów chrztu i bierzmowania… Niezastąpionym środkiem formacji apostolskiej świeckich są organizacje, stowarzyszenia i ruchy katolickie. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje Akcja Katolicka, która kiedyś w Polsce była tak żywa i przyniosła tyle wspaniałych owoców. Trzeba więc, aby na nowo odżyła.”
Ojciec św. zdaje sobie sprawę, że Kościół w Polsce współczesnej jest może jeszcze bardziej zagrożony teraz, niż to miało miejsce w okresie minionym. Sprawdzianem naszego poziomu katolickości stały się choćby ostatnie wybory, gdy Polacy w zdecydowanej większości przyznający się do katolicyzmu równocześnie opowiedzieli się za systemem jawnie negującym wartości chrześcijańskie, wybierając takiego a nie innego prezydenta. Zachłyśnięcie się wolnością, jak widać wyraźnie, stało się w efekcie źródłem przyjmowania się relatywizmu moralnego i dążeń dalekich od tych, jakich należało by oczekiwać od noszących zaszczytne imię chrześcijanina – katolika. Potrzeba zatem „nowej ewangelizacji” a więc pracy od podstaw nad formowaniem postaw prawdziwie katolickich a przede wszystkim nad formowaniem sumienia chrześcijańskiego. Jest to konieczne, jeśli zważyć, że to właśnie świeccy powinni, jak się wyraża Konstytucja Dogmatyczna o Kościele, przepajać duchem Ewangelii wszystkie i poszczególne dziedziny i środowiska, w których żyją i pracują (por. LG 31).
Przystępując do organizowania Akcji Katolickiej należy w pierwszym rzędzie wyakcentować to, co na temat apostolstwa typu Akcji Katolickiej mówią dokumenty soborowe.
1. Dokumenty Soboru Watykańskiego II. o Akcji Katolickiej
a/ Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen Gentium”
Mówiąc o ludziach świeckich, Sobór Watykański II akcentuje na równi powszechne powołanie do świętości z powszechnym powołaniem do apostolstwa, od którego nikt nie może się dyspensować. „Ludzie świeccy zrzeszeni w Ludzie Bożym i ustanowieni w jednym Ciele Chrystusowym, kimkolwiek są, powołani są do tego, aby jako żywe członki ze wszystkich swoich sił przyczyniali się do wzrastania Kościoła i do jego ustawicznego uświęcania. Apostolstwo świeckich jest uczestnictwem w samej zbawczej misji Kościoła i do tego właśnie apostolstwa sam Pan przeznacza wszystkich przez chrzest i bierzmowanie.” (LG 33)
To samo odnosi się do tych świeckich, którzy, jak stwierdza nieco dalej LG, „mogą być także powoływani w różny sposób do bardziej bezpośredniej współpracy z apostolstwem hierarchii na wzór owych mężów i niewiast, co pomagali Pawłowi w głoszeniu Ewangelii wielce się trudząc w Panu.” (LG 33)
Powyższy tekst mówi wyraźnie o powoływaniu świeckich przez hierarchię do wykonywania apostolatu w ścisłej z nią współpracy. To związanie apostolatu świeckich z apostolatem hierarchii może się łączyć z otrzymaniem mandatu i w ten sposób zostaje ono niejako autoryzowane czy sankcjonowane przez hierarchię a zatem może przyjmować pewien oficjalny charakter. Nie oznacza to, że wierni świeccy stają się w ten sposób członkami hierarchii – wierni świeccy pozostają dalej świeckimi. Mamy tu jednak do czynienia nie z jakimś ogólnym, czy powszechnym powołaniem do apostolstwa, bo to odnosi się do wszystkich wiernych bez wyjątku, ale z pewnym specyficznym apostolstwem, polegającym, jak to wyraża Sobór na „cooperatio”, czyli na bezpośredniej współpracy z hierarchią.
Konstytucja stwierdza następnie, że świeccy „zdatni są do tego, żeby hierarchia przybierała ich do pomocy w wykonywaniu pewnych zadań kościelnych służących celowi duchowemu.” (LG 33) Zatem nie potrzeba im ani władzy święceń ani jurysdykcji do wykonywania owych „pewnych zadań” gdyż zdatni są do tego na mocy sakramentów chrztu i bierzmowania.
Jeśli Ojciec święty mówił do Biskupów polskich o tym, że bez Akcji Katolickiej „infrastruktura zrzeszeń katolickich w Polsce byłaby niepełna” miał zapewne na myśli istniejące już przeróżne grupy i ruchy, które również na swój sposób spełniają powołanie do apostolstwa, niemniej czynią to spontanicznie i nastawione są raczej na działanie „ad intra” (do wewnątrz), bez bezpośredniego mandatu hierarchii i nie dążąc do bezpośredniej z nią współpracy. Akcja Katolicka powinna zatem wypełnić tę „lukę” w infrastrukturze Kościoła w Polsce stając się, żeby użyć określenia Piusa XII., „przedłużonym ramieniem hierarchii” w działaniach „ad extra” (na zewnątrz), np. w dziedzinie kultury czy też na polu społeczno-polityczno-gospodarczym, wnosząc w te dziedziny życia Ewangelię a szczególnie stosując zasady społecznej nauki Kościoła, która stanowi integralną część chrześcijańskiego orędzia.
Reasumując należy stwierdzić, że Konstytucja „Lumen Gentium”, choć nie używa określenia „Akcja Katolicka”, to jednak mówiąc o tej formie apostolstwa świeckich, którego cechą charakterystyczną jest współpraca z hierarchią, podkreśla tym samym charyzmat Akcji Katolickiej, która od samego początku charakteryzowała się i różniła od innych form zaangażowania w apostolacie Kościoła tym właśnie, że stawiała sobie za cel bezpośrednie współdziałanie z apostolatem hierarchii potwierdzając w ten sposób hierarchiczny ustrój Kościoła, który choć może być ubogacany przez istnienie różnych demokratycznie funkcjonujących wspólnot, grup czy ruchów, to jednak nie może w żaden sposób ulegać istotnym zmianom (demokratyzacji), gdyż to oznaczałoby zdradę samego Chrystusa, który zakładając Kościół ustanowił taką a nie inną jego strukturę.
b/ Dekret o Apostolstwie Świeckich, „Apostolicam Actuositatem
Dekret o Apostolstwie Świeckich wymienia wyraźnie z nazwy Akcję Katolicką (AA 20). Wymienione w dokumencie cechy charakterystyczne „oficjalnego” apostolatu świeckich odnoszą się jednak nie tylko do tej jednej organizacji apostolstwa świeckich, lecz do pewnego „typu” apostolstwa, którego przykładem może być Akcja Katolicka.
Podobnie jak Konstytucja o Kościele również Dekret o Apostolstwie świeckich mówi o „cooperatio” – o „współpracy”, lecz w odróżnieniu od „Lumen Gentium”, która mówi o współpracy „z” – („cum”) – apostolatem hierarchii, AA mówi o współpracy „w” -(„in”) – apostolacie hierarchicznym. Można zatem mówić o Akcji Katolickiej jako o pewnego rodzaju oficjalnym czy nawet urzędowo-publicznym udziale świeckich w apostolacie Kościoła. Tak więc apostolat typu Akcji Katolickiej jest – można wnioskować dalej – właściwym czyli autentycznym apostolatem ludzi świeckich i jak wynika z tekstu dokumentu jest niesłychanie potrzebny.
Dekret o Apostolstwie świeckich podaje, jak wyżej wspomniano, cechy, które powinny charakteryzować apostolat świeckich typu Akcji Katolickiej:
1. „Bezpośrednim celem tego rodzaju organizacji jest apostolski cel Kościoła w zakresie ewangelizacji i uświęcenia ludzi oraz urabiania na modłę chrześcijańską ich sumień, by w ten sposób przepoić duchem ewangelicznym różne społeczności i środowiska.”(AA 20)
Apostolski cel Kościoła został tu bliżej określony jako:
ˇ ewangelizacja i uświęcenie ludzi,
ˇ oraz formacja sumienia chrześcijańskiego.
Wyraźnie określony apostolski cel Kościoła jako czynnik charakterystyczny apostolstwa świeckich typu Akcji Katolickiej stawia temu apostolstwu swoiste granice wykluczając tym samym inne zaangażowanie, np. polityczne, które nie może iść dalej w porządku doczesnym niż działalność hierarchii. Warto w tym miejscu przytoczyć tekst Konstytucji Duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, który to wyjaśnia i precyzuje: „Jest sprawą doniosłą, żeby w społeczeństwach pluralistycznych doceniano właściwy stosunek między wspólnotą polityczną a Kościołem i aby jasno rozróżniano to, co czynią wierni świeccy jako obywatele kierujący się głosem sumienia chrześcijańskiego, od tego co czynią wraz ze swymi pasterzami w imieniu Kościoła.” (GS 76).
Jan Paweł II mówi: „Jest zadaniem katolików świeckich bezpośrednie zaangażowanie w dziedzinie polityki, motywowane szczerą troską o dobro wspólne społeczności, w której żyją – dobro wspólne, czyli dobro wszystkich ludzi i całego świata. Opcje polityczne katolików – trzeba to mocno podkreślić -winny być zgodne z ewangelicznym systemem wartości. Wymaga to nieraz bardzo wnikliwego rozeznania. Społeczna doktryna Kościoła może tutaj oddać wielkie usługi.” (Przemówienie do Biskupów Polskich w czasie wizyty „ad limina”, 1993). Katolicy świeccy zatem, jako obywatele, powinni się angażować, nie mogą jednak czynić tego pod szyldem organizacji, której celem jest tylko i wyłącznie apostolstwo.
2. „Świeccy współpracując we właściwy sobie sposób z hierarchią, przynoszą swoje doświadczenie i przyjmują odpowiedzialność za kierownictwo tymi organizacjami, za rozeznanie warunków, w jakich ma się prowadzić działalność duszpasterską Kościoła oraz za planowanie i realizację programu działania.” (AA 20)
Tak więc tym co powinna Akcja Katolicka wnieść do współpracy z hierarchią jest:
ˇ właściwy sobie sposób,
ˇ swoje doświadczenia,
ˇ odpowiedzialność za kierowanie organizacją
i rozeznanie warunków duszpasterstwa,
ˇ planowanie i realizację programu działania.
Kapłani mogą być tylko asystentami tej organizacji.
Konstytucja dogmatyczna o Kościele stwierdza: „Ludzie świeccy mają prawo przedstawiać pasterzom swoje potrzeby i życzenia z taką swobodą i ufnością jak przystoi synom Bożym, braciom w Chrystusie. Stosownie do posiadanej wiedzy, kompetencji i autorytetu mają możność, a niekiedy obowiązek ujawniania swojego zdania w sprawach, które dotyczą dobra Kościoła.” (LG, 7). Nie jest to zatem tylko wykonywanie poleceń hierarchii. Akcja Katolicka pozostaje, mimo powiązania z hierarchią apostolstwem świeckich nawet wtedy, gdy apostolat ten jest wykonywany z mandatu hierarchii a więc bezpośrednio przez hierarchię powierzony do wykonania ludziom świeckim i wykonywany w jej imieniu.
3. „Świeccy działają w zjednoczeniu na wzór żywego organizmu, by w ten sposób dobitniej podkreślić wspólnotę Kościoła i spotęgować skuteczność apostolstwa.” (AA 20)
Specyficzny charakter organizacyjny tego typu apostolatu świeckich określa wyrażenie: „ad instar organici corporis” – na wzór żywego organizmu. Idzie więc o coś więcej niż stowarzyszenie czy np. Apostolstwo chorych czy apostolstwo modlitwy, gdzie członków wiąże jakieś jedno zobowiązanie. „Żywy organizm” oznacza charakter wspólnotowy i współodpowiedzialność we współdziałaniu. „Żywy organizm” jest czymś trwałym na wszystkich szczeblach. Może np. zmienić się biskup czy proboszcz a ten żywy organizm trwa. W Adhortacji Apostolskiej Jana Pawła II. „Christifideles laici”, gdy jest mowa o Akcji Katolickiej, czytamy następujące stwierdzenie: „Zrzeszają się (wierni świeccy) w formie organicznej i trwałej struktury” (CHL 31). Jest to dobitne potwierdzenie tekstu soborowego.
4. „Świeccy czy to samorzutnie się poświęcając, czy też zaproszeni do działania i bezpośredniej współpracy z apostolstwem hierarchicznym, prowadzą działalność pod zwierzchnim kierownictwem samej hierarchii, która może nawet zatwierdzić tę wspólnotę przez wyraĽne udzielenie im mandatu.” (AA 20)
Stwierdzenie powyższe określa specyficzny stosunek Akcji Katolickiej do hierarchii. W pierwszym rzędzie podkreślona została inicjatywa świeckich – „samorzutnie” zaczynają działanie apostolskie a więc niekoniecznie odgórnym zarządzeniem.
W służbie Kościoła w apostolacie Akcji Katolickiej, we współpracy z apostolatem hierarchicznym – mogą stanąć tylko ci wierni świeccy, którzy rozeznawszy swoje powołanie dobrowolnie – „samorzutnie” – „sponte esse offerentes” i będą chcieli działać „sub superiore moderamine ipsius hierarchiae”, – pod zwierzchnim kierownictwem samej hierarchii. W tym jest właśnie charakterystyczna cecha apostolatu Akcji Katolickiej, jej zasadniczy charyzmat, że prowadzi ona swoją działalność „pod zwierzchnim kierownictwem samej hierarchii”. Chodzi tu nie tylko o czuwanie nad zdrową nauką i moralnością ale także o ostateczną odpowiedzialność za np. zatwierdzanie statutów, ważnych postulatów czy wreszcie postanowień. Wreszcie nie można zapomnieć, że odpowiedzialność za całokształt apostolstwa, a więc także działania apostolskie podejmowane przez świeckich, ponosi hierarchia a więc w wymiarze Kościoła Powszechnego, papież; w diecezji, biskup; w parafii, proboszcz.
c/ Kryteria charakteru kościelnego zrzeszeń laikatu
Tworząc Akcję Katolicką należy oprócz wymienionych cech charakterystycznych o których jest mowa w AA – uwzględnić także kryteria charakteru kościelnego zrzeszeń laikatu, które Jan Paweł II. sformułował na wyraźne życzenie ojców synodu (1987) poświęconego posłannictwu świeckich w Kościele, w adhortacji apostolskiej „Christifideles laici”, rozumianych „w perspektywie dobra komunii i misji Kościoła” a nie „ograniczania wolności zrzeszania się” (ChL 30). Dokument wymienia pięć kryteriów, które należy traktować jako „podstawowe kryteria każdego bez wyjątku zrzeszenia osób świeckich w Kościele”. Kryteria eklezjalności mają służyć zagwarantowaniu i popieraniu „communio” Kościoła. Oto one:
1. Stawianie na pierwszym miejscu powołania każdego chrześcijanina do świętości, a więc ścisła łączność między życiem praktycznym a wiarą.
2. Odpowiedzialność w wyznawaniu wiary katolickiej – zgodnie z jej autentyczną interpretacją Nauczycielskiego Urzędu Kościoła, a więc wzrost wiary i pełna treść wiary.
3. Świadectwo trwałej i autentycznej komunii wyrażające się w synowskim odniesieniu do papieża, do biskupa.
4. Zgodność z apostolskim celem Kościoła i udział w jego realizacji a więc ewangelizacja, uświęcenie, formacja sumienia i przepajanie środowiska duchem Ewangelii.
5. Zaangażowana obecność w ludzkiej społeczności – będąca zawsze – w świetle społecznej nauki Kościoła – służbą na rzecz pełnej godności człowieka. (por. ChL 30)
Kryteria te znajdują swoje zastosowanie także w odniesieniu do istnienia i działalności Akcji Katolickiej, która jako kościelne stowarzyszenie apostolskie musi je spełniać w przeciwnym bowiem razie nie można by mówić z jednej strony o „kościelności” Akcji Katolickiej a tym bardziej o realizacji jej podstawowego charyzmatu, jakim jest współpraca z hierarchią Kościoła w realizacji jego posłannictwa.
d/ Akcja Katolicka jako „Urząd Kościelny”
Soborowy dekret o misyjnej działalności Kościoła, „Ad gentes”, który również z nazwy wymienia Akcję Katolicką jako formę oddziaływania misyjnego, stwierdza: „Jednakże do założenia Kościoła i do rozwoju wspólnoty chrześcijańskiej konieczne są różne urzędy, powoływane przez Boga spośród wiernych, winny one doznawać od wszystkich troskliwego poparcia i czci. Zalicza się do nich urząd kapłanów, diakonów i katechetów oraz Akcję Katolicką.” (AG 15)
Tak więc Akcja Katolicka określona została jako urząd kościelny, podobnie jak urząd diakona, kapłana, katechety itd.
Przez urząd kościelny wg Vaticanum II. „należy rozumieć jakikolwiek obowiązek powierzony na stałe dla realizacji celu duchowego” (PO 20). Akcja Katolicka, w odróżnieniu od np. urzędu kapłana czy diakona nie zostaje powierzona pojedynczym osobom, ale „urząd” Akcji Katolickiej jest sprawowany społecznie, o ile członkowie działają „na wzór żywego organizmu”. Tak więc Akcja Katolicka jest urzędem – „ministerium”, posłaniem, służbą. Oznacza to nie tyle zaproszenie, ale w myśl Dekretu „vocatio divina”, co znaczy że urząd ten charakteryzuje się jakby pochodzeniem nadprzyrodzonym – o ile jest odpowiedzią na powołanie i zakłada pewien charyzmat albo też dar Ducha Św. dla pożytku i dobra wspólnotowego.
Akcja Katolicka jest także urzędem ze względu na eklezjalność swego celu, ze względu na stałość organiczną oraz oficjalność swego zatwierdzenia przez hierarchię. Powołanie Boże do „urzędu” Akcji Katolickiej zakłada pewien charyzmat, którym jak wynika z analizy dotychczasowych tekstów soborowych jest „współpraca z hierarchią dla realizacji apostolskiego celu Kościoła”. Stąd też soborowy dekret o pasterskich zadaniach biskupów, „Christus Dominus”, zaleca biskupom: „polecać i wspierać różne dzieła apostolatu świeckich, a zwłaszcza Akcję Katolicką.” (CD 17)
W cytowanej już Adhortacji posynodalnej Ojciec św. Jan Paweł II. stwierdza: „Posługi urzędowe są łaską i to nie tylko dla tych, którzy ją sprawują, ale przede wszystkim dla całego Kościoła. W nich się wyraża i urzeczywistnia ów szczególny typ uczestnictwa w kapłaństwie Jezusa Chrystusa, który różni się nie tylko stopniem, ale samą istotą od uczestnictwa, jakie przez chrzest i bierzmowanie mają w nim wszyscy wierni”. (ChL 22)
Ojciec św. zaleca również w tym dokumencie, że aby kościelna praktyka powierzania świeckim pewnych posług stosowana była w sposób uporządkowany i przynosiła pożądane owoce, winny być ściśle przestrzegane zasady, o których była mowa. Pamiętać należy przede wszystkim o zasadniczej różnicy między kapłaństwem urzędowym a kapłaństwem powszechnym a co za tym idzie także pomiędzy posługami, które wywodzą się ze święceń kapłańskich a tymi, które są konsekwencją chrztu i bierzmowania. (por. ChL 23)
2. Powołanie do życia Akcji Katolickiej w Polsce
Konferencja Episkopatu Polski powołała specjalną Komisję (Abp Józef Michalik, Bp Edward Frankowski, Bp Piotr Jarecki), która opracowała założenia doktrynalno-organizacyjne, w których zostały sformułowane podstawowe cele Akcji Katolickiej tworzonej w Polsce. Są to w myśl dokumentu:
1. Sentire cum Ecclesia – Uświadomienie i pogłębienie tożsamości katolickiej. (Co to znaczy, że jestem katolikiem, że jestem członkiem Kościoła Katolickiego).
2. Vivere cum Ecclesia – Uświadomienie i pogłębienie tożsamości wspólnotowej i komunijnej wiary i Kościoła. (Co znaczy „my wierzymy”, my „jesteśmy członkami Kościoła Katolickiego, „tworzymy Kościół Katolicki”?)
3. Agere cum Ecclesia – Uświadomienie, pogłębienie i realizacja społecznego obywatelstwa wiary katolickiej oraz Kościoła Katolickiego poprzez wyłanianie prawa-obowiązku indywidualnego i wspólnotowego zamieniania wiary w kulturę. Chodzi o pobudzenie społecznej aktywności i odpowiedzialności katolików.
Sformułowano również określenie, rodzaj definicji Akcji Katolickiej: „Akcja Katolicka jest zorganizowaną formą apostolatu katolików świeckich, powołaną przez hierarchię, dla ścisłej z nią współpracy w dziele ewangelizacyjnym Kościoła, zmierzającą do przeniknięcia całej rzeczywistości ziemskiej duchem Chrystusowym.”
Chodzi więc przede wszystkim o formację religijno-moralną zmierzającą do wypracowania dojrzałych postaw w wierze u katolików świeckich oraz do pobudzenia ich do społecznej aktywności, do uwydatnienia społecznych konsekwencji wiary, inaczej mówiąc wprowadzania w życie społecznej nauki Kościoła.
Podstawowym terenem działania Akcji Katolickiej jest parafia a działający w niej zespół Akcji Katolickiej jest komórką podstawową. Wszystkie zespoły parafialne Akcji Katolickiej tworzą Diecezjalną Akcję Katolicką.
Z upoważnienia Konferencji Episkopatu Polski Ks. Prymas, Kardynał Józef Glemp, dekretem z dnia 2. Maja 1995 r. powołał Akcję Katolicką w Polsce.
W Liście pasterskim z końca maja 1995 r.. Biskupi Polscy zalecili tworzenie Akcji Katolickiej w Polsce.
8. września 1995 r. Ks. Bp Ordynariusz, Józef Życińaski, erygował Akcję Katolicką Diecezji Tarnowskiej. Z tej okazji wydał specjalny List Pasterski odczytany we wszystkich kościołach Diecezji w niedzielę 10 września oraz „Zasady praktyczne dla duszpasterzy dotyczące tworzenia Akcji Katolickiej w parafiach.” (zob. Dokumenty)
3. Metoda działania
Gdy chodzi o pola działania Akcji Katolickiej, należy przede wszystkim rozeznać potrzeby środowiska i szukać sposobów zaradzenia im. Metoda pracy jest bardzo prosta, znana i zalecana przez Katolicką Naukę Społeczną a zyskała ona niejako oficjalną aprobatę Urzędu Nauczycielskiego Kościoła w encyklice społecznej Ojca św. Jana XXIII. „Mater et Magistra” (por. MM 236):
ˇ Widzieć, tzn. dostrzegać i badać rzeczywiste problemy oraz ich przyczyny, których analizą zajmują się nauki o człowieku i społeczeństwie;
ˇ Ocenić, tzn. interpretować tę rzeczywistość w świetle źródeł Katolickiej Nauki Społecznej, które determinują ocenę zjawisk społecznych i ich etycznych implikacji. Należy zatem odwołać się w tej fazie do wypowiedzi Urzędu Nauczycielskiego Kościoła, którego funkcja polega właśnie na interpretowaniu rzeczywistości z punktu widzenia wiary a więc odwołując się do ewangelicznej skali wartości.
ˇ Działać, tzn. podejmować realizację dokonanych wyborów zgodnie z zasadami i ocenami zawartymi w nauczaniu społecznym Kościoła.
Chodzi o to, aby działanie nie było spontaniczne i przypadkowe, ale zorganizowane. Potrzebna jest więc wrażliwość, aby widzieć istniejące potrzeby i problemy, ocenić je w świetle nauki chrześcijańskiej i zaplanować działanie, które mogłoby tym potrzebom zaradzić w taki sposób, aby przyczyniły się do realizacji celu Kościoła. To właśnie jest zadaniem każdego zorganizowanego apostolstwa, a więc przede wszystkim Akcji Katolickiej, jako tej formacji apostolskiej, która, jak to zostało wyżej podkreślone, ma za zadanie bezpośrednie współdziałanie z apostolatem hierarchii.
4. Jak utworzyć Akcję Katolicką w Parafii?
Oto kilka wskazówek, które mogą się okazać pomocne w tworzeniu Parafialnych Oddziałów Akcji Katolickiej.
Można by wskazać na następujące etapy tworzenia:
1. Informacja – najpierw ludzie muszą się dowiedzieć czym Akcja Katolicka jest, o co w niej chodzi. Dużą rolę odegrać tutaj może duszpasterz zainteresowany powstaniem Akcji Katolickiej w parafii. Doświadczenie pokazuje, że wielu duszpasterzy z własnej inicjatywy zabiega o to, aby w parafii powstał odział Akcji Katolickiej. Nie bez znaczenia jest także zainteresowanie samych świeckich tą problematyką i wyjście z inicjatywą do swoich duszpasterzy. Ważne jest zatem zainteresowanie publikacjami na ten temat, zainteresowanie tym co dzieje się w tej dziedzinie w sąsiednich parafiach, dyskusje w gronie najbliższych osób a nade wszystko troska o to, aby ożywić zaangażowanie wiernych w swoim środowisku, zachęcić do działania dla dobra wspólnego a czasem po prostu dodać odwagi tym, którzy mogli by wiele dobrego zdziałać a ciągle stoją jakby na uboczu życia wspólnoty parafialnej.
2. Rozeznanie sytuacji. Najlepszym sposobem jest chyba podjęcie konkretnej inicjatywy, zrobienie czegoś, na co w danym środowisku jest zapotrzebowanie a wtedy pozyskamy łatwiej ludzi, którzy widząc, że można coś zrobić samemu chętnie będą chcieli się przyłączyć, aby mieć w tym swój udział.
3. Zawiązanie się grupy. Istotnym elementem zawiązania się grupy jest wzajemna znajomość osób ją tworzących. W sposób naturalny dokonuje isę to w realizacji konkretnego zadania. I tak w naturalny sposób wyłoni się grupa osób, która może stać się zalążkiem Oddziału Akcji Katolickiej w parafii.
Ks. Jan Siedlarz
